BREHT – THE HARDCORE MASCHINE

retropolitički revi – teatar fizikuma
po Bukovskim elegijama Bertolta Brehta
Dramaturg i reditelj: Andraš Urban


Razumevanje teatra fizikuma, Andraša Urbana, na jučerašnjem okruglom stolu, pokušala je da nam približi glumica komada Breht – the Hardcore Maschine, objašnjavajući treninge kojima su glumci bili podvrgnuti pri spremanju ovakvog komada.
''Nismo radili na likovima, već na izvođenju emocija (demonstriranju gesta) koje su bivale rezultat/proizvod zadatka postavljenog od strane reditelja, a čiji je zahtev u vidu asocijacije glasio recimo: glad ili mržnja ili...''
''Pretraživanje arhiva sopstvenih emocija, sećanja'', nastavila je glumica: ''učinilo nas je izrasletinom u odnosu na podelu: telo fikcije-lika odnosno karaktera i privatno telo izvođača.''
Dodala bih još jedan bitan parametar za razumevanje Urbanovog teatra fizikuma. U saživotu tela glumca i onog imaginarnog tela lika bitno je da ''učitamo'' još jedan specifičan oblik komunikacije, komunikacije koja interveniše, a posredovana je trećim pogledom, pogledom publike. Ona se odigrava tako što se protiv-polje, odnosno publika, reflektuje u samo polje scene, i obrnuto. Dvosmerno isčitavanje polja i pozicija posebno je intenzivirano odlukom reditelja da se komad izvodi u malim salama, kako bi načelo rasporeda (međusobne odvojenosti i uočljivosti) u prostoru, uskladio sa osobenim zahtevima proizvodnog aparata – Brehtove Hardcore Mašine, odnosno pozorišnog komada.
Istraživanja autora koja su učestvovala u kreiranju predstave, tiču se kompletne pozorišne ličnosti Bertolta Brehta (Bertolt Brecht) i posebno Bukovskih elegija, pisanih oko vremena revolucionarnog radničkog bunta u Istočnoj Nemačkoj 1952. godine. Reditelj Andraš Urban odlazi upravo tamo, u istočni deo Berlina i izvodi predstavu Brecht the hardcore Maschine.
Ali da li istraživanja reditelja predstavljaju i temu, predmet predstave koja je pred nama?
Nipošto.
Autor izvlači značenja one vrste umetnosti na koju je pozivao Breht. Socijalni gest je taj koji oblikuje pokrete Urbanovih glumaca tako da publika zauzima ulogu svedoka koji vidi, čuje i putem empatije oseća pesnice koje se stiskaju u ritualulnim izvođenjima različitih oblika kazni, ruke koje hvataju sado-mazo oruđa u scenama logora, noge koje marširaju...
Dakle, tema ne postoji, jedino što je važno jeste gest, kritička demonstracija gesta, njegovo upisivanje u arhive tela.
Delujuća tela-glumci se uvlače u sopstveni fizikum, bez postojanja bilo kakve druge intelektualne, emotivne ličnosti i Brehtova Hardcore Mašina počinje da radi!

Scenografija se uselila u tela četiri aktera na sceni. Totalno mračan prostor. Suočeni smo sa mogućnošću praćenja isključivo isečaka scene, koje uokviruje ruka koja stiska baterijsku lampu. Svako od glumaca rukuje sa po jednom. Okidač kakav poseduje mehanizam baterijske lampe simbolično predstavlja zakon društva, zakon borbe, zakon značenja, upravo onaj zakon koji iseca i objavljuje scenu.
Poput mehaničkog učitavanja slajd fotografija na starom projektoru, u prvom delu predstave, smenjuju se scene-isečci zamrznutih gesta glumaca. Odigrava se učitavanje-prepoznavanje dva aparata: pozorišnog komada/artefakta i publike. Kada početno obaveštenje prepoznavanja istekne, operacija je započeta. Svetlo se pojačava. Tela četiri aktera koja poznajemo sa gotovo fotografskih prikaza, zamtznutih grimasa, naprosto oživljavaju poput animiranog lika na ekranu. Ona se kreću u prostoru između traume i perverzije. Situacije u kojima su smeštana tela-instrumenti smenjuju se u raskoraku između mučilišta i spa centra. Katkad tela komuniciraju, putem poljupca, dodira ili udarca, uvek anatomski, nikad verbalno. Ključna komunikacija (scena iz koje se može isčitati i sam komad) odvija se ritualom pečatiranja tela od strane drugog tela. Kao plod komunikacije rađa se politička anatomija kojom se definiše način na koji se može ovladati telom drugih i uticati na njega. Redosled pečatom utisnutih slova gradi reč maschine.

Nataša Tepavčević