DE-PERSONALIZACIJA NA DELU

Manjak prostora
Muzički projekat Kristofera Martalera


De-personalizacija kao pojam, po Žižeku (Birokratija i uživanje), podrazumeva svestan (manipulativan, konformistički) ugovor između izmanipulisanih i državnih aparata, koji se skriva iza fingirane psihološkog alibija regresije u iracionalno. Na temelju rečenog, reditelj Kristof Martaler (Christoph Marthaler) konstruiše niz poslušnih tela, aktera na sceni- koji nastupaju kao savremena gomila, a nikad kao pojedinci - kako bi što minucioznije prikazao regresiju u kolektivni narcizam, sistemski nadgledan i apsorbovan društvenim mehanizmima koji su vođeni odozgo.
Naziv predstave Manjak prostora navodi da se zapitamo: “O kakvom je manjku reč?”
Merna jedinica ovde nije teritorijalna (jedinica za dominaciju), niti rezidencijalna (jedinica za prebivalište), nego rang (kao mesto-status koje se zauzima u nekom rasporedu-vremenu). Jasno je da se govori o manjku ličnog prostora. On biva prepoznat kroz putovanje vremenom sećanja, uspomena, a na samoj sceni kroz tačke ukrštanja vertikalne uzlazne linije (simbol uspona, odnosno sticanja materijalne moći), koju scenografskim rešenjem predstavlja uspinjača, i opadajućeg niza horizontalnih linija, scenografski montiranih kao bolnički ambijent.

Zamislimo jedan hipotetički odnos između geometrije i teatra. Prikazivački teatar konstruiše scenu tako da omeđi/ograniči pogled publike. Geometrijski diskurs daje mi za pravo da identifikaciju teatarske scene izvedem kroz dve reči i jedan veznik koji su ključni elementi ambijenta: uspinjača i bolnica. Ono što ovako jednostavno postavljenu (prizor je postavljen u smislu u kojem se kaže: “Sto je postavljen.”) scenu-sliku boji paradoksalnim osećajem, jeste mreža manipulacija koja nalaže pasivno prepuštanje toku i čija osnovna zapovest glasi: “Uživaj!”

Kao kompozitor, Martaler tekst i priču podređuje ritmici kompozicije, samoponavljanju segmenata, koristeći živo izvođenje muzike šaljivo, razigrano, ali i ironično. Horski aranžman pesama prisutan je do kraja, čime se naglašava usamljenost pojedinca u grupi. Martalerov teatar preispituje pojam kolektivne memorije. Pesme uglavnom započinje pojedinac, tiho i nesigurno, unoseći individualnost samoće, a nastavljaju se horskim izvođenjem. One se pevaju, katkad recituju kao poluzaboravljene, odnosno kao segmenti koji se besomučno ponavljaju poput molitvenih rituala. Nizovi recitala savremenih vernika tu su da nam primereno omoguće shvatanje ekonomije uživanja koju obuhvata fenomen totalitarne birokratije.

Dakle, reč je o razumevanju ideoloških mehanizama takozvanog postliberalnog totalitarnog društva postupkom psihoanalitičkog portretisanja.
Svest o pripadnosti istom, autor nam ugrađuje prvom scenom u kojoj tela glumaca zauzimaju anfas položaj i direktno nam se obraćaju stihovima: “Good buy friends, we will meet again, who knows where and when…”

Predstava je izvedena na brodu Kolos, kako bi se na jednom neinstitucionalnom, neteatarskom mestu potvrdilo razglobljavanje između prvog, drugog i trećeg sveta, tako što nalazimo prvi u trećem, treći u prvom, a drugi gotovo nigde.

Nataša Tepavčević